در این میان احداث و راهاندازی خطوط مترو از جمله راهکارهایی است که در سالهای اخیر با جدیت بیشتری دنبال میشود تا با این راهکار هم آلایندهها در سطح شهرها کاهش یابند و هم مقداری از راهبندان و فعالیتهای رو زمینی به زیر زمین منتقل شود.
دستیابی به این مهم، مسئولان شهر یک میلیون و 300 هزار نفری اهواز را بر آن داشت تا کار مطالعاتی احداث مترو را از سال 83 آغاز کنند و در سال 84 خط یک آن را در شورای عالی ترافیک به تصویب برسانند؛ طرحی که اگرچه در مهر سال بعد بهصورت فاینانس و در
قرار دادی به پیمانکار کیسون - نورینکو واگذار شد، اما به دلایلی، هیچگاه به مرحله اجرا در نیامد.
مدیرعامل سازمان قطار شهری اهواز میگوید که چون طبق مصوبه بانک مرکزی و شورای اقتصاد استفاده 85 درصدی از منابع فاینانس در انجام طرحها بلامانع بود، بر آن شدیم تا از این امتیاز استفاده کنیم.
عباس هلاکویی ادامه میدهد که بر این اساس در مهر سال 85 پیمانکاری طرح را بهصورت مشارکتی به شرکت کیسون- نورینکو واگذار کردیم اما شروع به کار شرکت مقارن با مشکلات بینالمللی علیه ایران بود که در نتیجه باعث شد قرارداد 4 ساله مذکور از طرف نورینکو هیچگاه جنبه عملیاتی پیدا نکند و اجرای کار با 2 سال تاخیر مواجه شود. بر این اساس در پی سفر دوم ریاستجمهوری در سال 86 ، با حذف فاینانس، استفاده از منابع عمومی دولت برای اجرایی کردن طرح را در دستور کار قرار دادیم.
وی میافزاید بروز مشکلاتی از جمله کمبود اعتبارات و تاخیر در اختصاص اعتبارات به دلیل کنترل سامانه نظارتی دولتی، شروع به کار طرح را به سال 87 موکول کرد. بنابراین مجبور به اصلاح برنامه زمانبندی و تغییر آن به 6 سال بدون فاینانس شدیم.
با اینکه براساس قرارداد 50 درصد هزینه در احداث مترو بر عهده شهرداری و 50 درصد بر دوش دولت است، گفتهها حاکی است تاکنون این موضوع از سوی شهرداری اهواز محقق
نشده است. هلاکویی با بیان اینکه تاکنون هیچ یک از شهرداریهای کشور نتوانستهاند حتی 20 درصد از سهم خود را به مترو اختصاص دهند مشکلات و محدودیتهای مالی شهرداری اهواز را بر میشمارد و میگوید: «در شرایطی که برای 23 کیلومتر از خط یک مترو 1100 میلیارد تومان اعتبار پیشبینی شده است ما کار خود را با اختصاص اعتبار
50 میلیارد تومانی در سال 87 و 56 میلیارد تومانی در سال 88 شروع کردیم و در حال ادامه آن هستیم که این کار در بخش ساخت ایستگاهها، 5/23 درصد و در کل طرح 7/15 درصد موجب پیشروی طرح شده است.»
او در پاسخ به انتقادها درباره طولانی شدن زمان اجرای این طرح، میگوید که 60 درصد اعتبار پیشبینی شده به خرید تجهیزات و ناوگان و 40 درصد بقیه به عملیات ساختمانی اختصاص دارد که به ترتیب 25 و 75 درصد زمان اجرای طرح را شامل میشود. ما در شرایط فعلی در حال اجرای سختترین قسمت طرح یعنی احداث ایستگاهها هستیم. با توجه به اینکه احداث هر ایستگاه حدود 2 سال زمان میبرد طبیعی است که روند کار کند به نظر برسد اما واقعیت این است که اجرای این بخش از طرح بیشترین زمان را خواهد برد.
این در حالی است که حفر تونل بین 2 ایستگاه 2ماه یا خرید تجهیزات تنها 25 درصد زمان را بهخود اختصاص خواهد داد. بنابراین به محض تمامشدن احداث ایستگاه، مراحل بعدی آن درصورت اختصاص به موقع اعتبار لازم با سرعت بیشتری اجرایی خواهد شد. مترو از جمله طرحهایی است که باید بعد از تکمیل تمام بخشها به بهرهبرداری برسد. بنابراین هر کاری حتی اگر در سطح وسیع انجام شود چون در معرض دید نیست انتقادهایی را بهدنبال دارد.
در حالی که در بیشتر موارد انگشت اتهام و حرف و حدیثها در زمینه کمکاری و دور ماندن از برنامه زمانبندی شده متوجه مسئولان مترو شده است حسنزاده، رئیس شورای اسلامی شهر اهواز با تاکید بر نبود تلاشهای جدی در دورههای قبل شورا میگوید: «بیتوجهی و انفعال مسئولان در شوراهای قبل باعث شد با اینکه شروع به کار عملیات اجرایی در مترو اهواز همزمان با دیگر شهرها بود با گذشت 4 سال پیشرفت چشمگیری نکردیم و اگر بخواهیم با این رویه پیش برویم تا 20 سال آینده هم خطوط متروی اهواز افتتاح نخواهد شد.» گفتهها حاکی است بالا بودن سفرههای آب زیر زمینی و آبرفتی بودن خاک اهواز مشکلات اساسی در حفر تونل این شهر ایجاد خواهد کرد.
قاسم حمادی، عضو شورای شهر اهواز عقیده دارد که استفاده از گزینههای دیگر منطقیتر به نظر میرسید. اما شریف حسینی، نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی با اذعان به اینکه بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی بهدلیل موقعیت جغرافیایی استان در کار تونلسازی مشکلاتی را موجب خواهد شد اما با در نظر گرفتن مواردی چون احداث تقاطعهای غیرهمسطح که اکنون وجود ندارد و ساخت آنها مشکلی هم بهوجود نمیآورد، کاهش مصرف انرژی زیر زمین به دلیل گرم بودن هوا، موضوع پدافند غیرعامل و کاهش ترافیک را از دلایل اصلی برای استفاده از گزینه مترو دانست.
وی در ادامه میگوید که اگرچه امروزه ترافیک و حملونقل درون شهری بهعنوان معضلی حاد برای شهر اهواز مطرح نیست اما سیل مهاجرت از شهرستان و حتی استانهای مجاور در سالهای آتی مشکلات ترافیکی را برای مرکز استان در پی خواهد داشت، ضمن اینکه بهرهبرداری از این تاسیسات علاوه بر کنترل ترافیک تا حدودی مشکل بیکاری را حل میکند.
خط یک متروی اهواز که از شمال شرق به جنوب غرب امتداد خواهد داشت 23 کیلومتر و شامل24 ایستگاه است که گفته میشود در حال حاضر 14 ایستگاه آن آماده و بقیه هم در دست اقدام است. هلاکویی گفت که در این راستا قرار است برای سال 89 کار حفاری 6 کیلومتر تونل با استفاده از 2 دستگاه TBM خریداری شده به انجام برسد که با احتساب ایستگاهها به 8 کیلومتر خواهد رسید. به گفته هلاکویی با توجه به اینکه اختصاص اعتبارات لازم از سال 87 در بالا رفتن سرعت کار تاثیر بسزایی داشت، تخصیص سالانه 100 میلیارد تومان به متروی اهواز، فاز یک این طرح را در سال 92 آماده بهرهبرداری خواهد کرد.